Балада тістің ауруы

Әдетте, балалардағы тіс ауруы күтпеген жерден пайда болады. Көп жағдайда түнде орын алады. Бала сыздаған немесе қатты ауырсынуға шағымданады, көңіл-күйі бұзылады, жылай бастайды. Ауырсынудың себептері мүлдем басқаша болуы мүмкін.


 

Орташа алғанда, балалардың тістері алты айдан бастап шыға бастайды. Бұл процесс 2,5-3 жасқа дейін созылады. Сүт тістеріне тісжегі әсер етеді, ыдырай бастайды және ауыруы мүмкін. Ересектер сияқты, тіс ауруының себебі тісжегі, пульпит және периодонтит болуы мүмкін.

Балалар сондай-ақ, өздерін қалай сезініп тұрғандарын дұрыс жеткізе алмауы мүмкін. Сонымен, басында, құлағында немесе жақ сүйегінде ауырсыну сезімі бар бала оның тісі ауыратындай көрінуі мүмкін. Бұл - жалттарма ауырсыну. Жалттарма ауырсыну ауыздың және беттің аймағында жиі кездесетін құбылыс болып табылады. Жалттарма тіс ауруы кезінде нағыз тіс ауруына қарағанда оның нақты орнын көрсету әлдеқайда қиын болып келеді.

Сондай-ақ, баланың аузында зақымдалмаған тістерден туындаған ауырсыну болуы мүмкін.

 

Кейбір анатомиялық ерекшеліктер сүт тістеріне тән екенін айта кету керек. Біріншіден, балалардың тістерінде тамырлар (көбінесе олар тұрақты тістердің тамырларына қарағанда ұзынырақ) және жүйкелер  бар. Екіншіден, сүт тісі қаптамасының негізгі бөлігін пульпа алады. Пульпа ұшы өз қатарындағы көрші тістерімен жанасатын жерлерге тым жақын орналасқандықтан, тіпті ортаңғы тісжегі пульпаға тез жетеді, нәтижесінде пульпит пайда болады. Балалардағы ауырсыну, әдетте, пульпит басталған жағдайларда ғана білінеді.
 

Тістің қатты тіндерінің жойылу процесі тісжегі деп аталады. Балалардың тістері тісжегінің бастапқы дамуына бейім болып келеді. Бұл балалық шақта да, кейінгі өмірде де көптеген проблемалар туғызады.

Тісжегі кезінде бала тіс ауруын сезінуі мүмкін. Бұл тітіркендіргіш тікелей әсер еткен кезде пайда болады, мысалы, суық немесе ыстық су, тамақ. Егер пульпа қабынған болса, онда тіс ауруы  тек тітіркендіргіш кезінде ғана емес (тамақтану кезінде), бірақ кез-келген уақытта, соның ішінде түнде де ұстамалы түрде байқалатын болады. Сонымен қатар, ауырсыну тұрақты түрде болуы мүмкін.

Тісжегінің себебі ауыз қуысында микробтардың болуы ғана емес, сонымен қатар басқа да факторлар болуы мүмкін. Тамақтану үлкен мәнге ие. Денедегі ақуыздардың, дәрумендердің, минералды тұздардың, фтордың және әртүрлі микроэлементтердің болмауы тісжегінің дамуына ықпал етеді.

Қант және микробтардың әсерінен тез ыдырайтын басқа да көмірсулар тістің бұзылуына ықпал етеді. Тұқымқуалаушылық, тісті салу, дамыту және шығуы кезеңіндегі стоматологиялық жүйенің жағдайы маңызды рөл атқарады.

Әдетте, тұрақты тістердің алғашқы 6 тісі зардап шегеді, өйткені олар бәрінен бұрын шығады (эмальдың сілекейден кальций мен фторды қанықтыруға уақыты жоқ), сонымен қатар бұл тістер дұрыс тазаланбайды.
 

Бір жасқа дейінгі балалардың аузындағы ауырсыну көбінесе ашытқыш инфекциясы арқылы пайда болады. Бала тамақтануға тырысқанға дейін өзін жақсы сезінуі мүмкін және ешқандай ауырсыну белгілерін сезінбеуі мүмкін, кейіннен бірнеше сору әрекеттерін жасағаннан кейін ол жылап, емізікті немесе емшекті түкіре бастайды. Ауыз қуысын қараған кезде оның тілінде және беттерінің ішкі жағында ақ дақтармен қызарып кеткендігін көруге болады.

Дақтар тамақтанғаннан кейін аузында қалған сүт тамшыларына ұқсауы мүмкін. Көз жеткізу үшін саусағыңызбен немесе қасықтың тұтқасымен ақ дақты абайлап түртіңіз. Егер бұл сүт болса, онда дақтар орнында қалады. Егер баланың аузында қышу болса, ол ұқсас аймақта және жыныс мүшелерінде пайда болуы мүмкін, бұл "қабыршықты" бөртпесін тудырады. Баланы емізетін ананың кеудесі, атап айтқанда емізік, инфекцияға ұшырауы мүмкін.
 

Үлкен балалардағы ауыздың ауыруы ұшықты стоматитінен туындауы мүмкін. Ұшықты инфекциямен, аузындағы ауырсынудан басқа, бала себепсіз шаршауды сезінуі мүмкін, температураның көтерілуі де орын алуы мүмкін. Баланың аузы өте ауыр сезімталдыққа ие болуы мүмкін, бала тіпті ішуден бас тартады және үнемі түкіреді, өйткені ол тіпті сілекейін жұта алмайды. Ұшықты стоматиті жағдайында еріндер, тіл, қызыл иек және ауыз қуысының бүкіл ішкі бетіне ұсақ күлбіреулер мен жаралар қаптап кетеді. Мойындағы лимфа түйіндері әдетте үлкейеді.  

Бұл жағдай өте ауыр және ол үшін тиімді емдеу жоқ, дегенмен ол өздігінен өтеді. Ауырсыну шыңы бірнеше күнге созылуы мүмкін. Көпіршіктердің орнында пайда болған және ауыздың шырышты қабығын жабатын жаралар орта есеппен 10 күн ішінде кетеді.
 

Ауыз қуысындағы бір жара, кейде 2-3 жара - ересек балаларда ауыздың ауырсынуының ең көп таралған түрі болып келеді. Жара-бұл сұр орталықтың айналасындағы ақ немесе сарғыш шеңбер түріндегі шырышты ақау. Бұл жер өте ауыр болады. Ұшық стоматитінен айырмашылығы, бұл жағдайда балада тек 1-2 жара пайда болады және жағдайы қалыпты болады. Мойындағы  лимфа түйіндері де аздап үлкейуі мүмкін.

Мұндай жаралар ауыздың шырышты қабығының жарақаттануы нәтижесінде пайда болуы мүмкін: тамақ құрамындағы өткір сүйек, беттің  тістелуі және т.б. - мұның бәрі шырышты қабыққа зақым келтіріп, жараның пайда болуына әкелуі мүмкін. Мұндай ауыз қуысының жаралары әдетте бес күн ішінде жазылады.

Алайда, көбінесе олардың пайда болу себебі түсініксіз. Күйзеліске немесе ауруға шалдыққан балаларда ауыздың жаралары жиі кездеседі. Егер сіз үнемі тістеріңізді жуып, жалпы оларды сау күйінде ұстасаңыз, жараның пайда болу ықтималдығы төмендейді. Көптеген созылмалы жаралар кейде аурудың белгісі болуы мүмкін, сондықтан бұл жағдайда дәрігермен кеңесу керек.

Ауыздың ауырсынуы кейбір дәрі-дәрмектердің, әсіресе антибиотиктердің жанама әсері болуы мүмкін. Егер қандай да бір препаратты қабылдау кезінде баланың аузы қабынған болса, өзіңіздің дәрігеріңізге хабарлаңыз.

Сондай-ақ, балаңызды тіс ауруы сияқты қиындықтардан қорғайтын алдын-алу шаралары туралы айту керек.

1. Баланы тіс дәрігеріне профилактикалық тексерулерге және тістерді кәсіби тазарту процедураларына апарыңыз. Тіс дәрігеріне жылына кемінде 3 рет бару керек

2. Балаңыздың тістерін үнемі тексеріп отырыңыз. Ескерту керек: эмальдың қара түске айналуы, қызыл иектің ерекше түсі, өңездің едәуір жиналуы.

Әрқашан балаңыздың тамақтануына назар аударыңыз. Тәттілер мен ұннан жасалған тағамдардың мөлшерін азайтуға тырысыңыз. Тамақтануда жаңа піскен көкөністер мен жемістер көп екеніне көз жеткізіңіз, дәрумендік қоспалар туралы ұмытпаңыз.

3. Баланы ауыз қуысына үнемі күтім жасауға үйретіңіз. Тістерді күніне екі рет – таңертең және ұйықтар алдында тазалау керек.

5. Егер балаңыздың тістерін сықырлататынын байқасаңыз, міндетті түрде дәрігерге хабарласыңыз. Егер сіз бұл ауруды ерте кезеңде емдемесеңіз, ол ауыр түріне айналуы мүмкін. Бұл эмальдың жойылуына, тісжегінің дамуына және оның асқынуларына қауіп төндіреді.

Егер бала тіс ауруына шағымданса, оған өте байыпты қарау керек және мұқият назар аудару керек. Жағдайды елемеу және оны "кейінірек" деп кейінге қалдыру тез шиеленісуге және өте ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін. 

Кез-келген ауруға күдік туындаған кезде, баланы маманның қабылдауына апару керек. Егер тіс ауруы өздігінен кетсе, бұл бәрі жақсы дегенді білдірмейді. Бұл аурудың созылмалы түрге айналғанын және баланың аузында инфекцияның тұрақты ошағы пайда болғанын білдіруі мүмкін. Сондықтан дәрігерге баруды кейінге қалдырмаңыз.