Ойылулармен күресу: төсекке таңылған науқастарды күту негіздері

Ойылулар кез келген жастағы адамдарда, егер олар дененің күйін өздігінен өзгерте алмаса, пайда болуы мүмкін. Мысалы, төсекке немесе сырғытқы креслоға таңылғандарда. Ойылуларды емдеу және алдын алу - науқас адамға күтім жасаудың барлық шаралары. Ойылуларды емдеуден гөрі алдын алу оңайырақ.
 

Тері - адам денесінің тұтастығын, ағзаның ішкі ортасының тұрақтылығын сақтайтын маңызды орган. Тері эпидермистен және терінің өзінен тұрады - қан тамырлары, май және тер бездері, жүйке ұштары орналасқан дерма. Тері арқылы оттегі келеді, ол негізінен эпидермис жасушаларын қамтамасыз етеді.

Теріні қорғау үшін оны таза, серпімді және үздіксіз қанмен қамтамасыз ету қажет. Егер осы жағдайлардың біреуі немесе бірнешеуі сақталмаса, әртүрлі тері аурулары пайда болуы мүмкін. Ойылулар - адамның денсаулығы үшін терінің қалыпты жұмысындағы ең қауіпті бұзылулардың бірі.

Ойылулар сүйек шодырлары мен қатты беттер арасында жұмсақ тіндер қысылатын жерлерде пайда болатын некроз және ойық жара аймақтары болып табылады.

Ойылулар кез келген жастағы адамдарда, егер олар төсекке немесе сырғытқы креслоға таңылған болса және өз қалыптарын өздігінен өзгерте алмаса, пайда болуы мүмкін. Гипс таңудан, шинадан, нашар ықшамдалған ортопедиялық протезден немесе басқа қатты заттардың теріге тұрақты қысымынан ойылулар пайда болуы мүмкін.

Төсекке таңылған науқастарда ойылулардың негізгі себебі - дененің тірек аймақтары мен төсек беті арасындағы қысымның біркелкі бөлінбеуі. Дененің мұндай аймақтарындағы қысым теріні тамақтандыратын ұсақ тамырлардағы қысымнан жоғары, шамамен 10-15 мм.сын. бағ.. Егер қан теріге 2 сағаттан артық түспесе, онда тіндердің жеткіліксіз тамақтануы (ишемиясы), содан кейін олардың жансыздануы (некроз) болады. Нәтижесінде ойылу дамиды.

Алдымен теріде бозғылт дақ пайда болады, бұл дақ қызарып, ісінеді, кейде эпидермис бөлінетін жерлерде көпіршіктердің пайда болуымен бірге жүреді. Содан кейін некроз жараның бетінің ашылуына және одан әрі инфекцияға, астындағы тіндердің сүйекке дейін зақымдалуына әкеледі. Егер қолайсыз жағдайлар сақталса, ойылулардың ауданы тез өсе бастайды, кейде дененің тірек бетімен жанасатын барлық аймақтарын басып алады.

Ойылулардың пайда болуына ықпал ететін факторлар: науқастың денесінің қозғалмауы, қатты жазық беті, терінің және төсек-орынның зәр мен нәжіспен ластануы, эпидермистің зақымдалуына әкелетін абайсыз манипуляциялар.

Ойылулардың қауіп факторлары: тамақтанудың төмендеуі және сұйықтықты жеткіліксіз ішу, артық салмақ, сарқылу, жүрек-қан тамырлары аурулары, қант диабеті, жоғары температурада терлеу, тері күтімі өнімдеріне аллергиялық реакциялар.

Егер зардап шегушілер тиісті ем қабылдамаса немесе негізгі аурулар олардың жазылуына кедергі келтірсе, ойылулар өмірге қауіп төндіруі мүмкін.

Ойылулар әсіресе егде жастағы және қарт адамдар үшін қауіпті. Көптеген егде жастағы адамдарда қысымды сіңіруге көмектесетін май мен бұлшықет аз болады. Қан тамырларының саны азайып, олардың қабырғалары жұқарып, оңай жыртылады. Барлық жаралар, соның ішінде ойылулар баяу жазылады.

Егде жастағы адамдарда ойылулардың дамуына белгілі бір жағдайлар ықпал етеді:

- Инсульт сияқты ауруға байланысты қалыпты қозғалу мүмкіндігінің болмауы.

- Төсекте ұзақ уақыт жату қажеттілігі, мысалы, операцияға байланысты.

- Шамадан тыс ұйқышылдық. Мұндай адамдар қалыптарын сирек өзгертеді немесе сирек біреуден оларға көмектесуін сұрайды.

- Нервтердің зақымдалуына байланысты сезімталдықтың жоғалуы. Мұндай адамдар жағдайды өзгертуге итермелейтін ыңғайсыздықты немесе ауырсынуды сезінбейді.

- Деменция сияқты ауруға байланысты өзінің ыңғайсыздығына немесе ауырсынуына әлсіз реакция.

- Қант диабеті, перифериялық артерия ауруы немесе веноздық жеткіліксіздік сияқты ауруларға байланысты жараларды емдеу қабілеті нашар.

Ойылуларды емдеу және алдын алу - науқас адамға күтім жасаудың барлық шаралары. Ойылуларды емдеуден гөрі алдын алу оңайырақ.

Ойылулардың пайда болуының алдын алудың ең жақсы әдістері дене қалпын жиі өзгерту және теріні мұқият күту болып табылады. Төсек тартып жатқан пациенттерді әр 2 сағат сайын аударған дұрыс. Күтушілер қызарудың немесе түсінің өзгеруінің алғашқы белгілерін көру үшін теріні күнделікті мұқият тексеріп отыруы керек. Қалыпты теріге тән емес кез келген пигментация жатқан адамның қалпын өзгерту уақыты келгенін білдіреді.  Сонымен қатар, беткі тіндерге жұмсақ массаж жасау ұсынылады. Бұл терідегі және тері астындағы май тініндегі қан мен лимфаның тоқырауына жол бермейді.

Төсекке таңылған науқасқа дұрыс күтім жасаудың келесі қарапайым ережелері ойылулардың пайда болуына әкелетін терінің шамадан тыс үйкелісін тудырмауға көмектеседі:

- Науқасты жалғыз тартпау керек.

- Төсек-орынды науқастың астынан, әсіресе дымқыл төсек-орынды тартуға болмайды.

- Науқастың астына дәрет ыдысын итеріп кіргізуге болмайды, алдымен оны көтеріңкіреу керек.

- Әлсіз науқастарды отырғызуға немесе жартылай отыру қалпына келтіруге тырысу ұсынылмайды. Олардың бұлшықет белсенділігі бұл қалыпты ұстап тұру үшін жеткіліксіз және олар біртіндеп сырғып кете бастайды. Кез келген аяққа тіреуге арналған қондырғы сырғып кетуден сақтайды.

Ойылулардың алдын алу үшін ойылуға қарсы матрастарды қолданған дұрыс. Олардың құрылымы науқастың салмағына байланысты матрастағы қысымды реттеу арқылы терінің тірек бетінің ауданын ұлғайтуға мүмкіндік береді. Тұрақты, оңтайлы 5 минут сайын 1 рет, матрастың әртүрлі бөліктеріндегі қысымның өзгеруі матраспен жанасатын терінің әртүрлі аймақтарындағы қысымның өзгеруіне әкеледі.

Төсекке таңылған науқастар үшін дәрігерлер рационға көбірек ақуыз қосуды ұсынады. Ақуыз - тыныштықта атрофияға ұшырауы мүмкін бұлшықеттерге арналған құрылыс материалы. Құрамында көптеген микроэлементтер бар өнімдерді таңдаңыз - темір, мырыш, С дәрумені. Науқастың мәзірінде ашытылған сүт өнімдері, шөптер, көкөністер, жемістер болғаны жақсы. Ауыр науқастар үшін етті ақуыздың жеңіл көздерімен - тауық сорпасы, балық, бұршақ, жарма және сүт өнімдерімен алмастырған дұрыс. Егер шектеулер болмаса, күніне кемінде 1,5 литр ішкен жөн. Қантты және газдалған сусындарды, тез дайындалатын өнімдерді тұтыну қажет емес.

- Науқасқа дөрекі тігістерсіз, түймелерсіз, жамауларсыз жұмсақ төсек-орын төсеңіз, астында қатпарлар мен ұсақ заттар болмас үшін төсекті үнемі және жиі түзетіңіз.

- Шат дәретханасын үнемі өткізіңіз. Нәжіс пен зәр бөлшектері күшті тітіркендіргіштер болып табылады. Егер науқаста зәр шығаруды ұстамау болса да, оның су ішуін ешқандай жағдайда шектемеңіз. Сұйықтықтың жетіспеушілігімен зәрдің концентрациясы, сәйкесінше тітіркену күші артады.

- Терінің зақымдануын және тырналуын болдырмау үшін өзіңіздің және науқастың тырнақтарын қысқа етіп кесіңіз. Ұзақ жату немесе отыру кезінде қысылған жерлерде қышу пайда болады. Науқастың бөлме температурасына сәйкес киініп, көрпемен жабылғанын қадағалаңыз. Қызып кету терлеудің жоғарылауын тудырады және ойылулардың даму қаупін арттырады.

Тері күтімі ережелері өте қарапайым: терінің ластануына, шамадан тыс құрғақтық пен ылғалдылыққа жол бермеңіз, өйткені жатқан науқастың терісі сыртқы әсерлерге қарсы тұра алмайды.

Жалпы ереже мынадай: дымқыл теріні кептіру керек, ал құрғақ теріні ылғалдандыру керек. Тазарту процедураларын бактерияға қарсы сабынды қолданбай жүргізу керек. Зиянды бактериялармен бірге сабын пайдалы микроорганизмдерді де жояды. Мұндай сабынды қолдануды тоқтатқаннан кейін, тері тіпті кішігірім инфекцияға қарсы тұра алмайды. Қысылған жерлерде теріні жуған кезде жұмсақ губканы қолданыңыз және оны терінің жоғарғы қабаттарына зақым келтірместен өте нәзік қолданыңыз. Жуғаннан кейін теріні кептіру үшін оны жұмсақ мақта матамен ақырын сүрту керек. Немесе келесі препараттардың бірін қолдануға болады: 1%  марганец ерітіндісі, жасыл дәрі, мырыш қосылған жақпа. Мырышты жақпаны жаққан кезде дәке таңғыштары жараның шеттеріне жабыспайды және сәйкесінше жаңадан пайда болған эпителийге зақым келтірмейді және таңғышты алып тастағанда түйіршіктеледі.

Терең ойылуларға таңғыштар қойғанда, жаралар толық тереңдікте, бірақ тығыз емес жабылуы керек.

Терінің қызарған жерлерін ешқандай жағдайда уқаламаңыз, бірақ бұл жерлердің айналасында жеңіл, тұрақты массаж жасау өте қажет. Міндетті түрде теріге арналған ауа ванналарын ұйымдастырыңыз.

Науқастың гигиенасын сақтау маңызды: іш киімді жиі ауыстырыңыз. Зәр шығаруды ұстамау кезінде төсемдер немесе арнайы жөргектер жағдайды жеңілдетеді, дегенмен кейбір науқастарға дәрет ыдысын жиі беру жеткілікті. Төсемдер мен жөргектердің орнына төсек-жабдықтар жасалған жаялықтарды қолдануға болады.  Шатқа салынған немесе бөкселердің астына салынған, бірнеше рет бүктелген мақта-мата іш киімі зәрдің ағуын шектейді, ал ескі жуылған іш киім ылғалды жақсы сіңіреді.

Ерлердегі зәр шығаруды ұстамаумен күресу оңайырақ. Арнайы зәр жинау жүйесін қолдануға болады.

Температурасы жоғары науқастарда тердің көп бөлінуі байқалады. Терлеуді азайту үшін, ең алдымен, негізгі ауруды емдеу керек. Науқасты ысқылау үшін сабын мен суды емес, сірке суының әлсіз ерітіндісін қолданған дұрыс: 1 стақан суға 1 ас қасық сірке суы.

Қан пайда болған ойылулардың орнына еркін түсуі үшін зардап шеккен аймақтарды қысудан босату керек.

Ойылулар қысудан пайда болады, егер ол әлсіресе, онда жарақат алған жердегі қан айналымы қалпына келеді. Бұл пайда болған некрозды (ойылуды) қабылдамауға және түйіршіктеу және эпителизация арқылы жараның біртіндеп жазылуына әкеледі.

Некрозды қабылдамау үшін некротикалық массаларды хирургиялық жолмен механикалық алып тастау немесе өздігінен бас тартуды тездететін препараттар қолданылады.

Жараны емдеу үшін оны тазарту керек, содан кейін жазылуына жағдай жасау керек. Мұны жараларды толтыруға арналған майлықтар мен ұнтақ түріндегі альгинаттардың көмегімен, жараны тазартуға және жабуға көмектесетін гидроколлоидты таңғыштармен жасауға болады. Әр түрлі емдік майлар мен гельдерді қолдануға болады.

Көбінесе қайталама инфекциялар терінің күйін қиындатады. Мұндай жағдайларда антисептикалық және бактерияға қарсы құралдарды қолдану қажет. Ауыр жағдайларда, әлсіреген және егде жастағы науқастарда бактерияға қарсы препараттарды ішке қабылдау көрсетілген.

Кейде нашар жазылатын және ауданы үлкен ойылуларды хирургиялық жолмен - тіндерді ауыстырып орналастыру арқылы ғана емдеуге болады.

Ойылуларды емдеуде таңғыштар қолданылады. Таңғышты бекіту үшін дәке немесе пластырьды қолданыңыз. Алайда, пластырь алынған кезде тері жасушаларының жоғарғы қабатын жұлып алады, бұл жаңа жараларды тудыруы мүмкін. Мұндай асқынуларды болдырмау үшін қағаз негізіндегі пластырьды қолданған дұрыс - астындағы тері жақсы дем алады, ал жабысқақ негіз пластырьды алып тастағанда теріні аз зақымдайды. Кішкентай тері қатпарларының пайда болуын болдырмау үшін пластырьды қолданған кезде оны қатты тартпаңыз. Пациенттің қалпы өзгерген кезде жұмсақ тіндердің жылжып, созылатынын есте сақтаңыз, бұл қажетсіз тері қатпарларының пайда болуына әкелуі мүмкін.

Егер пациент уақтылы емделсе, терінің ойылуын ерте кезеңде емдеу сәтті болуы мүмкін. Бірақ толық қалпына келтіру үшін әдетте бірнеше апта қажет. 6 айлық емдеуден кейін II сатыдағы ойылудың 70% - дан астамы, III сатыдағы ойылудың 50% - ы және IV сатыдағы ойылудың 30%-ы жазылады.