Ер адамдарда климакс болады ма?

Ер адамдарда менопаузаға ұқсас жағдай бар ма? Медицина бұл сұраққа нақты расталған жауап береді. Дәстүрлі климакс әйел адамдарының ағзасында ғана болатын жай-күйлерге жатады. Әйел адамдарына қатысты менопауза аналық жасушаның жетілуінің тоқтатылуы және репродуктивті функцияның жоғалуы деп түсініледі. Ер адамдарға келетін болсақ, олардың ұрпақтарын қартайған жасқа  дейін көбейте алу қабілетін сақтаудың көптеген жағдайлары сипатталған. Алайда, ер адамдардың ағзасында белгілі бір қайта қалыпқа келу құбылысының болуын жоққа шығаруға болмайды.

Ер адамдардың менопаузасы немесе андропауза негізгі ер адамның гормоны - тестостерон өндірісінің төмендеуінен болады. Анабездің және бүйрек үсті бездерінің тестостероны ер адамдардың ұрпағының болу жүйесінің дамуына, либидоның қалыптасуына, жыныстық белсенділікке, репродуктивті функцияға, іс-қимылына жауап береді. Бұл гормон организмдегі көптеген басқа процестерге әсер етеді. Оның синтезінің төмендеуі жыныстық функцияға ғана емес, сонымен бірге тұтастай алғанда ағзаға, оның ішінде психоэмоционалды жағдайға да әсер етеді. Әйел адамдарына қарағанда, ер адамдардың менопаузасы баяу дамиды және айқын көріністерге ие емес, сондықтан ол туралы әйел адамдарға қарағанда ақпарат аз болып келеді.

Әдетте, бұл процесс 40 жастан кейін басталады, бірақ сонымен бірге гормон деңгейінің төмендеуі соншалықты мардымсыз (жылына 1%), ол бірнеше жыл бойы өзін көрсетпейді. Өзгерістер біртіндеп пайда болады және дене оларға бейімделуге уақыт алады.

Ер адамдардағы менопаузаның алғашқы белгілері, әдетте, 45 және 60 жас аралығында байқалады.

 

Ер адамдар климаксінің симптомдары:

- Либидоның төмендеуі

- Эректильді дисфункция

- Жиі зәр шығару

- Ұйқысыздық

- Тез шаршағыштық

- Тітіркену

- Жалпы өмірлік тонустың төмендеуі, апатия

- Жұмысқа қабілеттіліктің төмендеуі, зейін қоюға қабілетсіздігі

- Бастың айналуы

- Кенеттен ыстықтау

- Ауаның жетіспеушілігі

- Іш, жамбаста майдың жиналуы

- Салмақ қосу

- Белшедегі  созылмалы ауырсыну

- Құрғақ тері

- Қатты тершеңдік

- Тәуекел себептері мен факторлары

 

Егер андропаузаның симптомдары 45 жасқа дейін байқалса, мұндай менопауза ерте деп аталады, егер 60 жастан кейін болса, онда кеш деп саналады. Менопауза ер адамда қашан басталатыны үлкен мәнге ие. Ерте менопауза кезінде бұл 45 жастан кейін пайда болады, симптомдар айқын сипатқа ие және жылдар бойы дамымайды, бірақ әлдеқайда жылдам болады. Бұл жағдайда олар менопауза синдромы немесе патологиялық менопаузаны білдіреді.

 

Өкінішке орай, ер адамдардың репродуктивті функциясының бұзылуына жеткілікті көңіл бөлінбейді: белгілер жасқа байланысты "дағдарыспен" түсіндіріледі және тестостерон деңгейін анықтау үшін қосымша зерттеу әдістерін жүргізбейді. Ер адамдардың менопаузасын уақтылы тану және тиісті емдеу кезінде бұл гормоналды өзгерістер ағзаға қауіп төндірмейтінін айта кету керек.

Тестостерон жастық шағында жеткіліксіз болуы мүмкін, бұл жағдайда менопауза туралы емес, бастапқы гипогонадизм туралы сөз қозғалады. Бұл ауруда жыныстық жетілу көп немесе аз бұзылады. Сонымен, егер жас кезінде ер адамның жыныстық өмірінде проблемалар болмаса, бұл бастапқы гипогонадизм оның диагнозы емес дегенді білдіреді.

Климакс қаупі ұманың жарақаттары бар ер адамдарда, сондай-ақ шықшыт безінің қабынуымен ауыратын ер адамдарда жоғары болады (вирус ұрықтың тініне әсер етуі мүмкін). Тестостеронның жетіспеушілігі сәулелік терапиядан өткен немесе қандай да бір жолмен радиациямен өзара жанасқан ер адамдарда, сондай-ақ АИТВ жұқтырған ер адамдарда болуы мүмкін. Денсаулығына елеулі проблемалары жоқ ер адамдар да қауіп тобына кіре алады. Ұйқы барысында тыныс алудың тоқтауы, жиі қорылдау, сонымен қатар ер адамдарын климаксқа жақындатады.

Аталған себептерден басқа, ерте тестостерон тапшылығына келесі себептер себеп болуы мүмкін:

- репродуктивті жүйенің органдарындағы қабыну процестері

- жыныс мүшелеріндегі онкологиялық процестер (ең алдымен-ұрықта)

- гипофиздегі немесе қалқанша бездегі қатерлі немесе қатерсіз ісіктер

- қатты күйзелістер

- маскүнемдік

- темекі шегу. 

Жақсы жаңалық - ер адамда климакс болған кезде, ол ұзақ уақыт бойы балалы болу мүмкіндігін жоғалтпайды. Сонымен қатар, бәрі бірдей проблемаға тап бола бермейді: 85 жастан кейін де жыныстық гормондардың жетіспеушілігі ер адамдардың  жартысында ғана кездеседі.

 

Кейбір дәрі-дәрмектер ер адамдардың денесін тыныш және ауыртпалықсыз қалпына келтіруге көмектеседі. Олардың әртүрлі комбинациялардағы үйлесімділік жүйке жүйесіне пайдалы әсер етеді. Дәрігер оларды науқастың жағдайына байланысты тағайындайды, сонымен қатар гормоналды препараттарды қабылдау қажеттілігін анықтайды. Ұзақ мерзімді бақылаулар көрсеткендей, препараттар жалпы тоникалық әсерге ие, жағымсыз құбылыстарды азайтады, жыныстық функцияны арттырады және, ең бастысы, жүрек тамырларын кеңейтеді, нәтижесінде жүрек бұлшықетінің қуаттануы жақсарады. Сондай-ақ, андропауза кезінде тыныштандыратын препараттар емдеуде басты рөлде болмауы керек екенін есте ұстаған жөн.

Тестостерон деңгейінің төмендеуін толығымен тоқтату мүмкін емес. Алайда, еш әрекетсіз отырудың қажеті жоқ. Маман гормондарды алмастыратын терапияны тағайындай алады. Бүгінгі таңда тестостерон препараттары капсула, инъекцияға арналған ерітінді, теріге "ұзақ әсер ететін" жабыстырғыштар, гельдер және тері астындағы имплантаттар түрінде шығарылады. Емдеуді бастамас бұрын дәрігер тестостерон мөлшеріне қан талдауын тағайындайды. Бірқатар қарсы көрсетілімдер бар екенін айта кету керек, олардың ішінде онкологиялық аурулар (соның ішінде емделгендер), зәр шығару жолдарының аурулары, ұйқы кезінде тыныс алуды тоқтату және қанның тұтқырлығының жоғарлауы бар.

Сондай-ақ, гипертония және остеопороз сияқты андропаузамен жиі кездесетін аурулардың алдын-алу туралы ойланған жөн. Бұл ықтималды қауіптерді анықтауға көмектесетін дәрігермен кеңесудің тағы бір себебі болып табылады.

Физиологиялық процестерді кейінге қалдыруға болады. Ол үшін барлық қосымша қауіп факторларын болдырмау керек. Өйткені, егер генетикалық бейімділік пен жыныс мүшелерінің құрылымдық ерекшеліктерін бақылау мүмкін болмаса, онда жаман әдеттермен күресуге болады.

Салауатты өмір салтын ұстану маңызды: дұрыс және сапалы тамақтану, тұрақты физикалық белсенділікті қосу, жұмыс пен демалыс режимінің тепе-теңдігін сақтау. Темекі шегуден және алкогольді теріс пайдаланудан бас тарту керек. Көптеген зерттеулер көрсеткендей, бұл жаман әдеттердің қан тамырлары мен иммундық жүйеге теріс әсері андроген жетіспеушілігінің ерте басталуын тудыруы мүмкін.

Сонымен қатар, уролог-андрологта тұрақты профилактикалық тексеруден өту маңызды. Бұл ер адамдар климаксінің ерте көріністерін уақтылы анықтауға көмектеседі. Тұрақты тексерулерді 35 жастан кейін бастау керек. Бұл қауіп факторларын уақытында анықтауға және жыныстық жүйесіндегі қайтымсыз өзгерістердің алдын алуға мүмкіндік береді.

Өз денсаулығына сауатты және жауапты көзқараспен ерте жыныстық қартаюды және андропаузаның басталуын болдырмауға болады, сондай-ақ осы табиғи физиологиялық кезеңнің барысын тиімді бақылауға болады.